Olej z ogórecznika i jego właściwości dla zdrowia

W zdrowej diecie nie sposób pominąć roślinnych tłuszczów. Wśród nich są jednak supergwiazdy, nie wszystkie oleje z roślin działają tak samo. Przykłady to dobrze znane oliwa z oliwek i olej lniany, ale do dyspozycji mamy też takie perełki jak olej z nasion ogórecznika. Co czyni ten olej takim wyjątkowym? Jest to głównie bardzo wysoka zawartość GLA, który szczególnie kobietom potrafi przynieść dużo dobrego. Z tego artykułu dowiesz się, jakich konkretnie korzyści można się spodziewać po regularnym spożyciu oleju z ogórecznika. Miłej lektury!

Czym jest ten ogórecznik?

Ten ogórecznik, który stosowany jest prozdrowotnie i z którego pozyskiwane są jadalne oleje to konkretnie ogórecznik lekarski (Borago officinalis). Jest to jednoroczna roślina o uroczych, niebieskich kwiatach w gwieździstym kształcie. Jest charakterystyczny dla strefy śródziemnomorskiej, jednak i w Polsce można go spotkać rosnącego jako chwast. Swoją charakterystyczną nazwę zawdzięcza wydzielanemu przez siebie zapachowi, który przypomina orzeźwiającą woń ogórków. Z tego względu jego młode listki bywają drobno siekane i wykorzystywane jako przyprawa, szczególnie do mięs i twarogu.

Ziele ogórecznika jest bogate we flawonoidy, kwasy organiczne i wiele innych prozdrowotnych składników. Po wysuszeniu bywa wykorzystywane jako surowiec zielarski, a w tradycyjnym zastosowaniu przypisywano mu działanie przeciwzapalne, moczopędne, przeciwdrobnoustrojowe i lekko uspokajające. Wykorzystuje się go m.in. w formie naparu. W celu wsparcia zdrowia jednak znacznie popularniejszy jest obecnie olej z ogórecznika niż jego suszone ziele.

Olej wytłaczany jest z jego nasion. Z natury zawiera dużo kwasów omega-6, jednak poza najpopularniejszym kwasem linolowym jest tutaj także bardzo ceniony kwas gamma-linolenowy, czyli GLA. Olej z ogórecznika jest jednym z najwydajniejszych, jeśli nie najwydajniejszym źródłem tego kwasu, jakie możemy znaleźć wśród produktów spożywczych. Może zawierać go nawet 26-38%[1], choć standardowo można się spodziewać stężenia około 20% GLA. Choć na rynku produktów spożywczych i suplementów diety najczęstszym wyborem jako źródło GLA jest olej z wiesiołka dwuletniego (ok. 90% sprzedaży)[1], to jednak ogórecznik zawiera tego kwasu wyraźnie więcej, nawet do 2x. Zawartość procentowa GLA w oleju z ogórecznika może się jednak zmieniać w ciągu roku, ponieważ na wydajność produkcji GLA w nasionach wpływają m.in. czas uprawy, ale też ilość użytego nawozu azotowego[1].

Kwas GLA w ogóreczniku i wiesiołku jest identyczny, więc jeśli zależy Ci głównie na spożyciu tego kwasu, to wybierając olej z ogórecznika, możesz go stosować o połowę mniej niż oleju z wiesiołka.

Właściwości zdrowotne oleju z ogórecznika

Olejowi z ogórecznika przypisywane są głównie łagodne właściwości przeciwzapalne, w czym ma udział zawarty w nim GLA. W kwasie GLA naukowcy zauważają spory potencjał, gdyż on i oleje, które są jego źródłem, są wykorzystywane w badaniach nad poważnymi chorobami jako produkt spożywczy wspomagający efektywność leków lub proces zdrowienia. O tym, że jest to definitywnie zdrowy tłuszcz, świadczy też to, że olej z ogórecznika bywa stosowany jako jeden ze składników w preparatach do żywienia niemowląt.

Jest wspaniały dla skóry

Skóra bardzo potrzebuje wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z diety. Olej z nasion ogórecznika oferuje jej te kwasy w bardzo atrakcyjnej kompozycji.

Przeprowadzono badanie sprawdzające jak suplementacja kapsułkami z olejem z ogórecznika u osób starszych (średni wiek 68,6 lat) przez 2 miesiące wpłynie na parametry określające zdrowie skóry[3]. Spożywanie oleju z ogórecznika powodowało statystycznie istotną poprawę funkcji bariery skórnej u osób starszych, co odzwierciedlało średni spadek o 10,8% przeznaskórkowej utraty wody. Trzydzieści cztery procent osób odnotowywało swędzenie skóry przed rozpoczęciem suplementacji oleju z ogórecznika i 0% po nim. Twierdzono, że suchość skóry zmniejszyła się z 42 do 14%, ale nie zmierzono żadnych istotnych zmian w nawilżeniu skóry. Skład fosfolipidów kwasów tłuszczowych błony erytrocytów wykazał wzrost GLA (+70%) i DHGLA (+18%) oraz redukcję nasyconych i jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Spożywanie oleju z ogórecznika przez osoby starsze prowadzi zatem do zmiany metabolizmu kwasów tłuszczowych i poprawy funkcjonowania skóry.

Wspiera zdrowie stawów

Ze względu na przeciwzapalny potencjał GLA, reumatoidalne zapalenie stawów jest jedną z najczęściej przytaczanych w publikacjach naukowych przypadłości, w których olej z ogórecznika mógłby być pomocny. Uważa się, że olej z ogórecznika zdrowiu stawów służy głównie poprzez zwiększenie produkcji prostaglandyn (PGE1) i wsparcie krążenia krwi. PGE1 ma właściwości przeciwzapalne, przeciwpłytkowe i rozszerzające naczynia krwionośne.

Może zadbać o hormony

Dobry wpływ na zdrowie hormonalne kobiet i redukcję PMS jest często przytaczany jako jedna z właściwości oleju z ogórecznika, jednak większość tych doniesień opiera się albo na wywnioskowaniu, że jeśli badania na GLA z oleju z wiesiołka są korzystne, to olej z ogórecznika tym bardziej będzie korzystny, albo na realnych opiniach użytkowniczek. Niestety brakuje solidnych badań klinicznych, które wprost potwierdzą jaki wpływ na hormony u kobiety ma regularne spożycie oleju z ogórecznika. Nie przeszkadza to jednak wielu kobietom we własnych eksperymentach.

Olej z ogórecznika na twarz – stosowanie na skórę również czyni cuda!

Oleje roślinne mają wiele wspaniałych właściwości nie tylko, gdy je spożywamy. Część z nich może z powodzeniem uzupełnić także kosmetyczkę. Olej z nasion ogórecznika jest szczególnie polecany na skórę suchą i wrażliwą z tendencją do łuszczenia się. Bywa stosowany także na skórę po opalaniu. Zauważono, że olej z nasion ogórecznika lekarskiego poddany działaniu lipazy może być stosowany jako naturalny kosmetyk wybielający skórę.

Ten olej może być aplikowany na skórę w czystej formie, a może być jednym ze składników kremów odmładzających i regenerujących tkankę skóry.

Olej z ogórecznika w kapsułkach czy w płynie?

Kapsułki z olejem z nasion ogórecznika to wygodny sposób suplementacji. Wybierany szczególnie przez osoby, które nie przepadają za piciem oleju i nie mają chęci codziennie dodawać go do potraw. Kapsułki mają kilka znaczących zalet:
• precyzyjnie odmierzone porcje, nie trzeba używać żadnych miarek ani łyżek do oleju;
• brak smaku i zapachu, olej jest zamknięty w żelatynowej otoczce;
• kapsułki miękkie są gładkie i łatwe do połykania;
• zamknięcie oleju w kapsułce może potencjalnie wydłużyć jego świeżość, ponieważ ogranicza kontakt z powietrzem;
• forma kapsułek jest wygodna do zabierania ze sobą w podróże.

Olej z nasion ogórecznika w płynie również świetnie się sprawdza, jeśli tylko dana osoba jest w stanie faktycznie regularnie go pić lub używać w swoim menu. Gdy będzie jedynie sporadycznie dodawany np. do sałatek, to jak najbardziej będzie jej zdrowym elementem, ale nie zapewni takich korzyści, jakie widujemy w wynikach badań klinicznych. Tutaj potrzebna jest regularność. Zaleta oleju w butelce jest taka, że wybierając go od dobrego producenta (raczej nie z marketu), można liczyć na to, że będzie bardzo świeży. Czas od wytłoczenia do trafienia w Twoje ręce będzie krótszy niż w przypadku kapsułek. Koniecznie jednak należy wybierać takie, które są tłoczone na zimno i zamknięte w ciemnej, szklanej butelce. Pamiętaj, że to olej roślinny bogaty w tłuszcze wielonienasycone, które są wrażliwe na temperaturę i światło. Olej z ogórecznika musi być trzymany w cieniu i chłodzie, by się nie utleniać i pozostać świeżym.

Ile oleju z ogórecznika stosować?

Zazwyczaj stosuje się od 1 do 6 gramów oleju dziennie. Standardowe kapsułki zazwyczaj mają w sobie po 1 g oleju.

W ramach ogólnej profilaktyki zdrowotnej popularną dawką są 2 gramy (2 kapsułki) oleju z ogórecznika dziennie, natomiast ilości bliższe 6 gramom stosuje się raczej w konkretnych przypadłościach, gdy celem jest uzyskanie działania przeciwzapalnego.

Przeciwwskazania do stosowania oleju z ogórecznika

Olej z ogórecznika jest bardzo bezpieczny do stosowania, a w badaniach potwierdzono brak cytotoksyczności. Co więcej, na modelach zwierzęcych zauważano, że olej z ogórecznika jest nawet bezpieczniejszy niż sam izolowany kwas GLA[2].

Nie zaleca się stosowania u osób, które stosują leki przeciwzakrzepowe, ponieważ olej z ogórecznika również w pewnym stopniu może rozrzedzać krew. Z tego samego względu warto odstawić olej z ogórecznika na przynajmniej 2 tygodnie przed planowaną operacją.

Podsumowanie

Olej z ogórecznika to jedna z supergwiazd wśród olejów roślinnych. Jest to jedno z najwydajniejszych źródeł kwasu GLA wśród produktów spożywczych. Choć jest dużo obfitszy w GLA niż olej z wiesiołka dwuletniego, to jest na rynku znacznie mniej popularny i niestety rzadziej wybierany do badań klinicznych. Niemniej i tak wiemy sporo o jego działaniu i efektach regularnego spożycia. Jego właściwości szczególnie przypadają do gustu kobietom. Możesz go stosować w formie płynu lub kapsułek, co zależy głównie od Twoich preferencji.

Źródła:

[1] Asadi-Samani M, Bahmani M, Rafieian-Kopaei M. The chemical composition, botanical characteristic and biological activities of Borago officinalis: a review. Asian Pac J Trop Med. 2014;7S1:S22-S28. doi:10.1016/S1995-7645(14)60199-1

[2] Tasset-Cuevas I, Fernández-Bedmar Z, Lozano-Baena MD, et al. Protective effect of borage seed oil and gamma linolenic acid on DNA: in vivo and in vitro studies. PLoS One. 2013;8(2):e56986. doi:10.1371/journal.pone.0056986

[3] Thorolf Brosche, Dieter Platt „Effect of borage oil consumption on fatty acid metabolism, transepidermal water loss and skin parameters in elderly people” Archives of Gerontology and Geriatrics, Volume 30, Issue 2, April 2000, Pages 139-150